Samen vormgeven aan de energietransitie van Nederland
Met de app van ‘Daar bij die Molen’ kan iedereen windmolens en zonnevelden op de kaart van Nederland plaatsen.
Zo zetten we de volgende stap in de transitie naar hernieuwbare energie en gaan we samen op zoek naar het beste antwoord op de vraag hoe we al onze elektriciteit zelf op kunnen wekken.
Daar bij die Molen is een interactieve kaart waarbij we voor heel Nederland in kunnen zoomen tot op straatniveau en waarbij we voor heel Nederland de belemmeringen inzichtelijk maken die gelden voor het plaatsen van windmolens en zonnevelden. Op het dashboard van Daar bij die Molen kan gekozen worden voor het plaatsen van een zonneveld of windmolen.
De Uitgangspunten
De Opgave
Nederland verbruikt ongeveer 3500PJ aan energie. De opgave voor elektriciteit zal in 2050 ongeveer 800PJ zijn als rekening wordt gehouden met een stevige besparing, maar ook met een overmaat voor een robuust systeem en een verhoogd aandeel elektriciteit (voor bijvoorbeeld elektrisch rijden) (bron: Nationaal Perspectief Energie en Ruimte).
De afgelopen jaren zijn diverse scenario's naar buiten gebracht die steeds, op basis van andere uitgangspunten, een verschillende verdeling voor wind op land, wind op zee en zon op land hanteerden. Als we die scenario's globaal middelen komen we op een opgave van:
- 7000 windmolens op land
- 220 km2 zonneveld op land
Dit is de opgave voor hernieuwbare elektriciteit waar we in Daar bij die Molen gezamenlijk een antwoord op proberen te vinden.
De Belemmeringen
Bij de plaatsing van een windmolen of een zonneveld krijgt de speler een melding wanneer die plaatsing door de belemmeringen niet mogelijk is.
Vooral bij de plaatsing van windmolens gelden uitgebreide belemmeringen. Die hebben we voor Daar bij die Molen opgedeeld in twee categorieën: De bindende belemmeringen waar niet over onderhandelt kan worden en de zachtere belemmeringen. Bij de bindende belemmeringen gaat het bijvoorbeeld om plaatsing van een windmolen in stedelijk gebied of in de aanvliegroute van een groter vliegveld. Dat is niet mogelijk.
Bij de zachtere belemmeringen gaat het bijvoorbeeld om de plaatsing van een windmolen in een natuurgebied. Hier krijg je een melding van, maar de molen mag je, als je dat echt wilt, hier toch plaatsen. Op de kaart houdt deze dan een oranje kleur.
Wanneer alle huidige zachtere belemmeringen ook als onmogelijke gebieden voor de plaatsing van windmolens worden beschouwd, is het onwaarschijnlijk dat we genoeg plaats hebben voor de windmolens die nodig zijn voor de volledige energietransitie van Nederland. We vragen daarom om ieders 'second opinion' op de zachtere belemmeringen. Daarmee wordt het ook mogelijk om te kijken of er belemmeringen zijn die belangrijker worden geacht dan andere, terwijl die nu wellicht dezelfde status hebben als de harde belemmeringen.
De resultaten
Door zoveel mogelijk data te verzamelen, hopen we de volledige energieopgave voor Nederland op de kaart te krijgen. Er zullen wellicht populaire gebieden zijn en gebieden waar niemand iets plaatst. Wellicht wordt volledig ingezet op het plaatsen van wind en zon langs bestaande infrastructuur. Of we gebruiken windmolens om onze natuurgebieden uit te breiden. We weten het nog niet, maar als alle molens en zonnevelden geplaatst zijn, kunnen we meer inzicht krijgen in de prioriteiten die we samen stellen.
We maken van de resultaten 'hittekaarten' die laten zien waar de gebieden in Nederland liggen waar we samen de grootste kansen voor wind en zon zien, en waarin we inzichtelijk maken welke gebieden niet geschikt worden geacht. Die resultaten zijn interessant voor beleidsmakers, omdat ze daarmee beter voor kunnen sorteren op mogelijk draagvlak of weerstand.
Daarnaast vertellen de oranje windmolens welke gebieden die nu beschermd worden echt heel belangrijk worden geacht (hier wordt niets geplaatst) en welke gebieden wellicht als minder belangrijk worden gezien. Ook dit is van belang, aangezien de regelgeving generiek is. Met de resultaten van Daar bij die Molen kan een eerste stap gezet worden in het specifiek maken van die regelgeving.
Energy Transition Model (ETM)
Door de kaart met de geplaatste windmolens en zonnevelden direct te laten communiceren met het Energy Transition Model kan per sessie inzichtelijk worden gemaakt wat het gezamenlijk effect van de plaatsingen is, ten opzichte van verschillende vormen van energieverbruik. Zo wordt na een plaatsing direct duidelijk gemaakt hoeveel procent van het Nederlandse trein- en tramverkeer van hernieuwbare elektriciteit kan worden voorzien of voor hoeveel huishoudens het elektriciteitsgebruik kan worden opgewekt. Ook het elektriciteitsverbruik van de industrie wordt als perspectief gebruikt.
Het vervolg
Als we het gezamenlijk voor elkaar hebben gekregen om de gehele opgave op de kaart te krijgen zijn we nog niet klaar. Dit is het moment dat Daar bij die Molen het gesprek wil starten of al die energieopwekkers nu wel op de goede plek staan en van het goede type zijn.
We gaan een volgende versie van Daar bij die Molen bouwen waarbij het mogelijk is om windmolens naar een andere plek te verschuiven, te vervangen door grotere of kleinere types, te vervangen door zonnevelden of vice versa enzovoorts.
Zo hopen we inzicht te krijgen in waar we het eens zijn over de plek van de energieopwekking en waar we stevige discussies te voeren hebben.
Uiteindelijk maken we de kaart op grote schaal beleefbaar en koppelen we een 3D generator aan de data, om beter te kunnen zien wat de werkelijk impact op onze leefomgeving is van de windmolens die door allerlei inwoners van Nederland op kaart zijn geplaatst.